Γιατί ο Άγιος Βασίλης είναι από τον Βόρειο Πόλο; Οι διαφορετικές πόλεις που τον διεκδικούν

Ο Άγιος Βασίλης είναι συνήθως ένα δελεαστικό πρόσωπο για τον τουρισμό -και οι τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο αγκαλιάζουν την εγγύτητά τους με τη χριστουγεννιάτικη φιγούρα.

Θα μάθουμε άραγε ποτέ από πού κατάγεται ο Άγιος Βασίλης; Ας διαβάσουμε μια ιστορία.

Δεν ήταν ο πραγματικός Βόρειος Πόλος. Αλλά το γεγονός ότι απείχε πάνω από 1.700 μίλια από αυτόν, στην καρδιά του εσωτερικού της Αλάσκας, ήταν ασήμαντη λεπτομέρεια.

Όταν ο Μπον και η Μπερνίς Ντέιβις ήρθαν στο Φέρμπανκς στις αρχές Απριλίου 1944, δεν έψαχναν για τον Βόρειο Πόλο. Καθώς οδηγούσαν το νοικιασμένο αυτοκίνητό τους έξω από την πόλη, είχαν κάτι άλλο στο μυαλό τους: να βρουν 160 στρέμματα για να φτιάξουν το σπιτικό τους, κάτι που επέτρεπε ο νόμος της Αλάσκας αν χρησιμοποιούσαν την περιοχή για εμπορικούς ή κατασκευαστικούς σκοπούς.

Ψάρια και υδρόβια πουλιά

Η έκταση γης που επέλεξαν κατά μήκος του Richardson Highway, του πρώτου μεγάλου δρόμου της Αλάσκας, ήταν γενικά αδιάφορη, διάστικτη με απόκρημνα θαμνώδη δέντρα και θάμνους, και φιλοξενούσε ελάχιστα περισσότερα από τους τυπικούς κατοίκους της Αλάσκας, αλεπούδες, κουνέλια, σκίουρους και λύκους.

Το καλοκαίρι, τα κοντινά ρέματα θα μπορούσαν να προσελκύσουν ψάρια και υδρόβια πουλιά, αλλά τον χιονισμένο Απρίλιο ήταν δύσκολο να δει κανείς αυτές τις δυνατότητες.

Η περιοχή είχε να επιδείξει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: σταθερά χαμηλότερες θερμοκρασίες, περίπου επτά έως δέκα βαθμούς πιο κρύες από οπουδήποτε αλλού στην εσωτερική Αλάσκα.

Όταν το ζευγάρι σκεφτόταν πιθανά ονόματα για το εξοχικό τους, προέκυψαν ιδέες όπως Icy Junction και Icicle Crossing, αλλά καμία δεν έμεινε.

Σήμερα, ως τουριστικός προορισμός, η πόλη του Βόρειου Πόλου στην Αλάσκα αυτοαποκαλείται το μέρος «όπου το πνεύμα των Χριστουγέννων ζει όλο το χρόνο» και διαθέτει το Santa Claus House, μια οικογενειακή επιχείρηση με θέμα τις γιορτές

To σπίτι του Άγιου Βασίλη στον Βόρειο Πόλο / Photo: Wikimedia Commons

Το μέρος όπου το πνεύμα των Χριστουγέννων ζει όλο το χρόνο

Με την εγγύτητά του τόσο στον αυτοκινητόδρομο όσο και στο Fairbanks, το κτήμα των Davis σύντομα προσέλκυσε γείτονες, οι οποίοι αγόραζαν αγροτεμάχια από το ζευγάρι έναντι μικρής αμοιβής.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950, το κτήμα είχε επίσης προσελκύσει την προσοχή της Dahl and Gaske Development Company, η οποία αγόρασε τη γη -σχεδόν ολόκληρη- τον Φεβρουάριο του 1952.

Οι Dahl και Gaske πούλησαν ένα μέρος του κτήματος ως οικόπεδα και άλλα τα μετέτρεψαν σε κατάστημα μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και παντοπωλείο. Αλλά το όραμά τους για την εμπορική ανάπτυξη ήταν πολύ πιο μεγαλεπήβολο.

Αν μπορούσαν να αλλάξουν το όνομα του αγροκτήματος από «Davis» σε «North Pole», σκέφτηκαν, οι κατασκευαστές παιχνιδιών θα συνέρρεαν από παντού για να μπορούν να τυπώσουν το όνομα στο εμπόρευμά τους.

Ο Μπον Ντέιβις προφανώς θεώρησε την ιδέα «τραβηγμένη», αλλά συμφώνησε.

Ένα από τα πολλά μέρη που ισχυρίστηκαν ότι ήταν το σπίτι του Άγιου Βασίλη

Τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το σχέδιο – ακόμη και με τη θέση του ακριβώς πάνω στον αυτοκινητόδρομο Richardson, ο Βόρειος Πόλος της Αλάσκας ήταν πολύ απομακρυσμένος για να διατηρήσει την παραγωγή και τη ναυτιλία.

Ωστόσο, ένα μέρος του οράματος των Dahl και Gaske πήρε τελικά σάρκα και οστά σε ένα τοπικό εμπορικό κέντρο, το οποίο έγινε ένα από τα πολλά μέρη που ισχυρίστηκαν ότι ήταν το σπίτι του Άγιου Βασίλη κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Σήμερα, ως τουριστικός προορισμός, η πόλη του Βόρειου Πόλου στην Αλάσκα αυτοαποκαλείται το μέρος «όπου το πνεύμα των Χριστουγέννων ζει όλο το χρόνο» και διαθέτει το Santa Claus House, μια οικογενειακή επιχείρηση με θέμα τις γιορτές.

Ο Νικόλαος λέγεται ότι λάτρευε να κάνει δώρα

Ο πραγματικός Άγιος Βασίλης -η ιστορική φιγούρα στην οποία βασίζεται ο θρύλος- δεν έζησε ποτέ κοντά στο Βόρειο Πόλο. Ο Άγιος Νικόλαος των Μύρων ήταν ένας επίσκοπος του τέταρτου αιώνα που έζησε και πέθανε μακριά από τον Αρκτικό Κύκλο, στη σημερινή Τουρκία.

Γεννημένος σε πλούσια οικογένεια, ο Νικόλαος λέγεται ότι λάτρευε να κάνει δώρα. Όπως λέει μια ιστορία, έριξε τρία σακιά με χρυσό στο σπίτι μιας φτωχής οικογένειας.

Ο Νικόλαος ήταν επίσης αγαπητός στους ναυτικούς, οι οποίοι διέδωσαν την ιστορία του σε όλο τον κόσμο, μετατρέποντάς τον σε έναν από τους πιο δημοφιλείς αγίους της Χριστιανοσύνης.

Όταν πέθανε, τα οστά του Νικολάου παρέμειναν στα Μύρα (σημερινές Δέρμες), την παραλιακή πόλη όπου είχε υπηρετήσει ως επίσκοπος.

Οι προσκυνητές συνέρρεαν κατά χιλιάδες στα Μύρα για να επισκεφθούν τα λείψανά του, τα οποία έγιναν το κύριο αξιοθέατο της πόλης. Σε μια εποχή που τα λείψανα των αγίων μπορούσαν να αποφέρουν μεγάλη δύναμη και κύρος, τα οστά έγιναν τόσο δημοφιλή που ενέπνευσαν ζήλια.

Οι κόκκινες ρόμπες του Άγιου Βασίλη και οι συνήθειες του να μοιράζει δώρα βασίστηκαν στον Άγιο Νικόλαο, αλλά η παγωμένη βάση του είναι εφεύρεση του σκιτσογράφου Thomas Nast

Η Βενετία διεκδικεί επίσης τμήματα του Νικολάου

Τον 11ο αιώνα, κλέφτες έκλεψαν τα οστά του Νικολάου από τα Μύρα, μεταφέροντάς τα στην ιταλική πόλη-λιμάνι Μπάρι.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, το Μπάρι προσέλκυε χιλιάδες προσκυνητές και η πόλη έγινε ένας υποχρεωτικός προορισμός για όσους ήθελαν να αποτίσουν φόρο τιμής.

Ωστόσο, η Βενετία διεκδικεί επίσης τμήματα του Νικολάου, ορκιζόμενη ότι οι Βενετοί έκλεψαν μερικά από τα οστά από τα Μύρα πολύ παλιά κατά τη διάρκεια της Πρώτης Σταυροφορίας. Σήμερα, και οι δύο πόλεις προσελκύουν τους πιστούς του Αγίου.

Οι κόκκινες ρόμπες του Άγιου Βασίλη και οι συνήθειες του να μοιράζει δώρα βασίστηκαν στον Άγιο Νικόλαο, αλλά η παγωμένη βάση του είναι εφεύρεση του σκιτσογράφου Thomas Nast, του οποίου η διάσημη απεικόνιση του Άγιου Βασίλη σε ένα τεύχος του Harper’s Weekly τον Δεκέμβριο του 1866 δημιούργησε το προηγούμενο για τη σύγχρονη εικόνα μας για τον χαρούμενο τύπο.

Πριν από τον Nast, ο Άγιος Βασίλης δεν είχε συγκεκριμένο σπίτι, αν και από τη δεκαετία του 1820 είχε ήδη συνδεθεί με τους ταράνδους και, κατ’ επέκταση, με τα ψυχρά κλίματα στα οποία ζουν αυτοί οι τάρανδοι.

Το 1866, το σκίτσο του Nast «Ο Άγιος Βασίλης και τα έργα του» παρουσίαζε τις λέξεις «Santaclaussville, N.P.» μαζί με τον Άγιο Βασίλη να εκτελεί τις εργασίες με τις οποίες τον συνδέει σήμερα ο κόσμος, από την κατασκευή παιχνιδιών μέχρι τη σύνταξη της λίστας του (και τον έλεγχό της δύο φορές, φυσικά).

Το «N.P.» σήμαινε τον Βόρειο Πόλο, όπου ο Nast είχε τοποθετήσει το εργαστήριο και την κατοικία του.

«Είναι ένα μυθικό μέρος»

Και παρόλο που ο Nast εντόπισε τον Άγιο Βασίλη στο Βόρειο Πόλο, το ίδιο το σημείο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι θρύλος: Θα περνούσε σχεδόν μισός αιώνας προτού οι πρώτοι εξερευνητές ισχυριστούν ότι έφτασαν στον γεωγραφικό Βόρειο Πόλο.

Ο πραγματικός Βόρειος Πόλος δεν έχει ξηρά, παρά μόνο μετακινούμενους πάγους του Αρκτικού Ωκεανού.

Για ορισμένα μέρη του έτους, επικρατεί απόλυτο σκοτάδι. Αλλά, χάρη στον Nast, είναι το μέρος που συνδέεται περισσότερο με τον Άγιο Βασίλη.

Και ο μύθος έχει ξεπεράσει τον ίδιο τον Άγιο Βασίλη: Σε πολλές απεικονίσεις του Βόρειου Πόλου, η κυρία Άγιος Βασίλης, μια μεγάλη ομάδα ξωτικών που κατασκευάζουν παιχνίδια και όλοι οι τάρανδοι του Άγιου Βασίλη ζουν επίσης εκεί.

«Είναι ένα μυθικό μέρος. Είναι ένα μέρος που δεν μπορείς ποτέ να πας και ταιριάζει στο μύθο του Άγιου Βασίλη που είναι κάποιος που παραμένει αόρατος και ζει σε μια εξωτική ή και αδύνατη τοποθεσία», λέει ο Brian Earl, οικοδεσπότης του podcast «Christmas Past».

«Δεν πρόκειται να τον συναντήσετε στο παντοπωλείο του Βόρειου Πόλου»

Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2015 στον Ari Shapiro, παρουσιαστή της εκπομπής «All Things Considered» του NPR, η ιστορικός Fiona Halloran παρουσίασε μια παρόμοια ιδέα σχετικά με το γιατί ο Βόρειος Πόλος και ο Άγιος Βασίλης ταιριάζουν τόσο καλά μεταξύ τους: «Είναι σαφές ότι ο Άγιος Βασίλης ήταν πάντα κατανοητό ότι ήταν κάποιος που σχετιζόταν με ψυχρά μέρη, και το απόλυτο ψυχρό μέρος που είναι απομακρυσμένο είναι ο Βόρειος Πόλος», δήλωσε η Halloran.

«Νομίζω ότι ένα από τα θέλγητρα του Βόρειου Πόλου είναι ότι δεν μπορούσες να φτάσεις εκεί, σωστά; Δεν υπάρχει κίνδυνος να διαγραφεί το μυστήριο του Άγιου Βασίλη, επειδή δεν πρόκειται να τον συναντήσετε στο παντοπωλείο του Βόρειου Πόλου».

Για δεκαετίες, το σπίτι του Αϊ-Βασίλη στο Βόρειο Πόλο ζούσε μόνο στα κινούμενα σχέδια του Nast και στις φαντασιώσεις των παιδιών.

Το 1949, όμως, πήρε για πρώτη φορά φυσική μορφή, 13 μίλια από τη λίμνη Πλάσιντ της Νέας Υόρκης.

Προσπαθώντας να κρατήσει την κόρη του απασχολημένη κατά τη διάρκεια μιας μακράς διαδρομής, ο Julian Reiss, ένας επιχειρηματίας από τη Νέα Υόρκη, φέρεται να της είπε μια ιστορία για ένα αρκουδάκι που πήγε σε μια μεγάλη περιπέτεια για να βρει το εργαστήριο του Άγιου Βασίλη στο Βόρειο Πόλο.

Η κόρη του Reiss απαίτησε να κάνει πράξη την ιστορία του και να την πάει στο εργαστήριο. Διασχίζοντας τα δάση γύρω από τη λίμνη Πλάσιντ στο δρόμο για το εξοχικό της οικογένειάς του, ο Reiss είδε μια ευκαιρία.

Το Εργαστήρι του Άγιου Βασίλη στο Βόρειο Πόλο της Νέας Υόρκης, με την πρωτότυπη απεικόνιση του μαγικού χώρου εργασίας του Άγιου Βασίλη, έφερνε χιλιάδες επισκέπτες

Το εργαστήριο του Άγιου Βασίλη στο Βόρειο Πόλο, Νέα Υόρκη / Photo: Wikimedia Commons

Ο «Βόρειος Πόλος» της Νέας Υόρκης

Συνεργάστηκε με τον καλλιτέχνη Arto Monaco -ο οποίος βοήθησε επίσης στο σχεδιασμό της Disneyland στην Καλιφόρνια- για να δημιουργήσει μια φυσική εκδοχή του εργαστηρίου του Άγιου Βασίλη σε 25 δασώδη στρέμματα γύρω από τη λίμνη Placid.

Το Εργαστήρι του Άγιου Βασίλη στο Βόρειο Πόλο της Νέας Υόρκης, με την πρωτότυπη απεικόνιση του μαγικού χώρου εργασίας του Άγιου Βασίλη, έφερνε χιλιάδες επισκέπτες.

Ο κόσμος λάτρευε επίσης τον αιώνιο χειμώνα του πάρκου- ακόμη και μια καλοκαιρινή μέρα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, ο «Βόρειος Πόλος» -ένας πραγματικός πόλος φτιαγμένος από δύο χαλύβδινους κυλίνδρους και μια σπείρα ψυκτικού μέσου- παρέμενε παγωμένος.

Οι επιχειρήσεις αναπτύχθηκαν ραγδαία. Την πιο πολυσύχναστη ημέρα του, τον Σεπτέμβριο του 1951, η πόλη της Νέας Υόρκης προσέλκυσε περισσότερους από 14.000 επισκέπτες, γεγονός που για ένα απομακρυσμένο θεματικό πάρκο στα Adirondacks ήταν μια χαρά.

Αλάσκα και Φινλανδία

Άλλοι επιχειρηματίες βρήκαν επιτυχία στην προσέλκυση τουριστών με το μύθο του Άγιου Βασίλη χωρίς να δανειστούν το ορόσημο της Αρκτικής. Το πρώτο θεματικό πάρκο της Αμερικής, το σημερινό Holiday World & Splashin’ Safari στη Σάντα Κλάους της Ιντιάνα, λειτουργούσε ως «Santa Claus Land» μέχρι το 1984.

Χτίστηκε από τον συνταξιούχο βιομήχανο Louis J. Koch, ο οποίος ήθελε να δημιουργήσει κάτι για τα παιδιά που ταξίδευαν στην πόλη για να απογοητευτούν από την έλλειψη οτιδήποτε που να θυμίζει τον ομώνυμο.

Το Santa Claus Land άνοιξε το 1946 και περιλάμβανε καταστήματα παιχνιδιών, εκθέσεις παιχνιδιών και διασκεδαστικές βόλτες.

Όπως και ο προορισμός της Νέας Υόρκης, το Santa Claus Land προσέλκυσε χιλιάδες τουρίστες. Μέχρι το 1984, το θεματικό πάρκο επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει και άλλες γιορτές, αλλάζοντας το όνομά του από Santa Claus Land σε Holiday World.

Το Holiday World εξακολουθεί να προσελκύει πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως. Ο Βόρειος Πόλος έξω από τη λίμνη Πλάσιντ, ωστόσο, έχει δει τη δημοτικότητά του να μειώνεται, καθώς τα μικροσκοπικά αλπικά σπιτάκια του δεν μπορούν πλέον να προσελκύσουν τα πλήθη των μέσων του 20ου αιώνα.

Αλλά ο Άγιος Βασίλης ήταν πάντα συναρπαστικός και δύο διαφορετικά μέρη – ένα στην Αλάσκα και ένα άλλο στη Φινλανδία – διεκδίκησαν τον θρύλο του Άγιου Βασίλη.

«Γεια σου, Άγιε Βασίλη, χτίζεις καινούργιο σπίτι;»

Όπως και οι Davises, ο Con και η Nellie Miller δεν αναζητούσαν τον Άγιο Βασίλη όταν μετακόμισαν στο Fairbanks.

Ο Con ήταν πρώην στρατιωτικός και αναζητούσε ευκαιρίες στη μεταπολεμική Αλάσκα. Έγινε έμπορος, ταξίδευε στα χωριά της ενδοχώρας της Αλάσκας για να αγοράζει και να εμπορεύεται γούνες και άλλα αγαθά, και αγόραζε μεγάλο μέρος των προϊόντων του από καταστήματα που έβγαζαν λουκέτο, και έτσι έφτασε να έχει στην κατοχή του μια πλήρη στολή του Άγιου Βασίλη.

Φορούσε τη στολή στα ταξίδια του στο εσωτερικό της Αλάσκας ως κάτι σαν τέχνασμα και έγινε ο πρώτος Άγιος Βασίλης που είχαν δει ποτέ πολλά από τα παιδιά της περιοχής.

Γύρω στο 1952, οι Μίλερ αποφάσισαν να ριζώσουν μόνιμα και να στήσουν ένα εμπορικό κέντρο έξω από το Φέρμπανκς, κοντά στο κτήμα του Ντέιβις σε αυτό που θα ονομαζόταν Βόρειος Πόλος.

Μια μέρα, ένα παιδί που τον είχε δει ντυμένο Άγιο Βασίλη πέρασε από εκεί και φώναξε: «Γεια σου, Άγιε Βασίλη, χτίζεις καινούργιο σπίτι;». Μια ιδέα γεννήθηκε.

Η Λαπωνία χρησίμευε ως ένα είδος «νεφελώδους» βάσης για τον Άγιο Βασίλη στην ευρωπαϊκή παράδοση από το 1927, όταν ένας Φινλανδός ραδιοφωνικός παρουσιαστής διακήρυξε ότι γνώριζε το μυστικό της γενέτειρας του Άγιου Βασίλη