Μπορεί η Λάρισα να εξελιχθεί σε εθνικό κόμβο για τον τουρισμό υγείας;

Στη Λάρισα των 164.095 κατοίκων λειτουργούν σήμερα ένα Γενικό Νοσοκομείο, ένα Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, ένα ιδιωτικό νοσοκομείο και μία ιδιωτική κλινική, δύο μεγάλες κλινικές αποκατάστασης και περισσότερες από δέκα κλινικές μικρής ή μεσαίας κλίμακας. Αυτό το εντυπωσιακό οικοσύστημα υγείας, που αριθμεί περίπου 2.000 κρεβάτια, συμπληρώνεται από μονάδες ψυχικής υγείας, δομές για ηλικιωμένους, ένα εξειδικευμένο εργαστήριο αναλύσεων γονιδιώματος, αρκετά κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης και αρκετούς συλλόγους με κοινωνική δράση και προσφορά.

Η κομβική της θέση στο κέντρο της Ελλάδας, συνδυαστικά με τη διαρκή βελτίωση των οδικών αξόνων, έχει εξελίξει τη Λάρισα σε ένα πολυδύναμο κέντρο υγείας που, εκτός από τους κατοίκους της, εξυπηρετεί τη Θεσσαλία, την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, τμήματα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και τις βαλκανικές χώρες, κυρίως την Αλβανία, το Κόσοβο και τη Βουλγαρία. Επίσης, λόγω της πολύ καλής φήμης ορισμένων ιατρικών υπηρεσιών και του χαμηλότερου κόστους τους συγκριτικά με την πρωτεύουσα, την επισκέπτονται συνήθως για χειρουργεία ημέρας και πολλοί Αθηναίοι. Βάσει του αριθμού των κλινικών και των ιατρικών περιστατικών, αλλά και της γεωγραφικής κάλυψης, δεν είναι υπερβολή ο χαρακτηρισμός «σύγχρονη ιατρόπολη».

Η αφετηρία

Στη Λάρισα εργάστηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και πέθανε ο Ιπποκράτης, αφήνοντας μια σπουδαία ιστορική κληρονομιά και μια αξεπέραστη επιστημονική παρακαταθήκη. Μάλιστα, προς τιμήν του έχει στηθεί ένας επιβλητικός ανδριάντας απέναντι από το πάρκο Αλκαζάρ, φιλοτεχνημένος από τον Τυρναβίτη γλύπτη Γιώργο Καλακαλλά. Νότια του αγάλματος, σε μια νοητή ευθεία, βρίσκεται σε «ανοιχτή» επικοινωνία το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο της Λάρισας. Η έναρξη λειτουργίας του, τον Σεπτέμβριο του 1999, σηματοδότησε την εξέλιξη της πόλης σε προορισμό υγείας.

Η ίδρυση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου δημιούργησε πολλαπλασιαστική αξία. Από τη μία, έδωσε ουσιαστική υπόσταση στην Ιατρική Σχολή, η οποία από το 1990 που υποδέχτηκε τους πρώτους φοιτητές δεν είχε μαθήματα σε κλινικές και εργαστήρια. Από την άλλη, καλλιεργώντας προοπτικές εργασίας στους νέους γιατρούς και προσελκύοντας πολλούς Λαρισαίους καθηγητές, οι οποίοι επαναπατρίστηκαν για να στηρίξουν τη σχολή, διαμόρφωσε μια σημαντική μαγιά ιατρικών στελεχών. Ένας εξ αυτών είναι ο Κωνσταντίνος Μαλίζος, καθηγητής Ορθοπεδικής Χειρουργικής, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του τμήματος Ιατρικής το 2007-2011 και καθηγητής και διευθυντής της ορθοπεδικής κλινικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο από το 1998 μέχρι πέρυσι. 

Η ίδρυση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου έδωσε ουσιαστική υπόσταση στην Ιατρική Σχολή, η οποία δεν είχε μαθήματα σε κλινικές και εργαστήρια. Συγχρόνως, προσελκύοντας πολλούς Λαρισαίους καθηγητές, οι οποίοι επαναπατρίστηκαν για να στηρίξουν τη σχολή, διαμόρφωσε μια σημαντική μαγιά
ιατρικών στελεχών.

«Καταφέραμε να αλλάξουμε τον τρόπο στη διακίνηση των ασθενών, εφαρμόζοντας νέα πρωτοκόλλα εισαγωγής και διεκπεραίωσης χειρουργικών επεμβάσεων με περιοχική αναισθησία και βραχεία νοσηλεία. Φτάσαμε πάνω από 3.000 χειρουργεία τον χρόνο», θυμάται. Δεν ήταν όλα ρόδινα, ωστόσο, σε αυτή τη μακρόχρονη πορεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το όραμα για την ίδρυση ενός πρωτοποριακού κέντρου ακτινοθεραπείας πρωτονίων, μοναδικού στα Βαλκάνια, που θα άλλαζε τον χάρτη των υπηρεσιών υγείας στην ευρύτερη περιοχή, το οποίο δεν προχώρησε, παρά τη μεγάλη καμπάνια που είχε ξεκινήσει με μια ομάδα γιατρών το 2009. Σε αυτό, προστίθεται και το κλείσιμο του Ινστιτούτου Βιοϊατρικής Έρευνας και Τεχνολογίας την περίοδο των μνημονίων.

Σήμερα το ΠΓΝΛ, με 650 κλίνες, 2.000 άτομα προσωπικό, εκ των οποίων τα 450 γιατροί, 31 κλινικές και 6 μονάδες-εργαστήρια, εξυπηρετεί 500 περιστατικά ημερησίως. Μόνο το 2023 ολοκληρώθηκαν 9.458 χειρουργεία. Μάλιστα, προσεχώς θα ανοίξει ΜΕΘ για παιδιά δυναμικότητας έξι κλινών, κατόπιν ιδιωτικής δωρεάς. «Η συγκεκριμένη προσθήκη θα ενισχύσει σημαντικά τον υγειονομικό χάρτη της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας, αφού μέχρι στιγμής τα σοβαρά περιστατικά μεταφέρονται στη Θεσσαλονίκη», υπογραμμίζει ο Δημήτρης Κατσικονούρης, διευθυντής του ΠΓΝΛ, o οποίος μας ξεναγεί στον χώρο ενός υπερσύγχρονου τομογράφου (pet scan).

Το Γενικό Νοσοκομείο

Όπως εξηγεί, βασικός στόχος είναι η επένδυση σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό, καθώς μόνο έτσι θα μπορέσει το νοσοκομείο να εξυπηρετεί τις αυξανόμενες ιατρικές ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο, προκηρύχθηκε θέση πλαστικού χειρουργού, που δεν υπάρχει σήμερα. Μόλις ολοκληρωθεί η πρόσληψη, το ΠΓΝΛ θα έχει συμπληρώσει όλες τις απαραίτητες ειδικότητες σε πανεπιστημιακό επίπεδο, οπότε θα αντιμετωπίζει όλα τα περιστατικά, που τις προηγούμενες δεκαετίες έφευγαν είτε για την Αθήνα είτε για το εξωτερικό. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Ζαχαρούλη, καθηγητή χειρουργικής και πρόεδρο του χειρουργικού τομέα, «η Λάρισα πλέον διαθέτει όλη την τεχνολογία αιχμής και έχει στο δυναμικό της υψηλά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό ώστε να παρέχει ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες. Αυτό που λείπει είναι να γίνει μεταμοσχευτικό κέντρο».

Συνολικά, 150 φροντιστές ασθενών με Αλτσχάιμερ έχουν παρακολουθήσει το καινοτόμο, διαδικτυακό σεμινάριο του Κέντρου Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ σχετικά με το πώς η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να τους βοηθήσει να βελτιώσουν την παροχή φροντίδας.

Το ΠΓΝΛ μπορεί να καλλιέργησε τις συνθήκες ώστε να δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος υγείας, όμως η πρώτη μονάδα που παρείχε περίθαλψη στους κατοίκους είναι το Γενικό Νοσοκομείο (ΓΝΛ). Μετά την ενσωμάτωση το 1881 και τη διακοπή λειτουργίας του Χαστανιέ, του τουρκικού στρατιωτικού νοσοκομείου που περιέθαλπε και χριστιανούς, δεν υπήρχε στη Λάρισα νοσηλευτικό ίδρυμα. Το «Κουτλιμπάνειο και Τριανταφύλλειο Γενικό Νοσοκομείο Λαρίσης», όπως είναι το πλήρες όνομά του προς τιμήν των δύο σημαντικότερων δωρητών του, θεμελιώθηκε το 1889 σε οικόπεδο στο κέντρο της πόλης που είχε παραχωρήσει δωρεάν ο δήμος. «Από τη δεκαετία του 1930, το ΓΝΛ προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας και μετεξελίσσεται. Για παράδειγμα, πριν από μερικούς μήνες ξεκίνησε τη λειτουργία του οδοντιατρείο για ογκολογικούς ασθενείς», λέει ο Γρηγόρης Βλαχάκης, διοικητής και πρόεδρος του ΔΣ από το 2020. Από το τηλέφωνο του γραφείου του γινόταν η επίσημη ενημέρωση των συγγενών των θυμάτων των Τεμπών.

Από την ημέρα που ανέλαβε καθήκοντα, έχει διαχειριστεί πολλά και κρίσιμα: κορωνοϊό, σεισμό 6,3 Ρίχτερ, σιδηροδρομικό ατύχημα Τεμπών, κακοκαιρία «Ντάνιελ». Εξηγεί πως η Ουρολογική Κλινική μετονομάστηκε σε «Αναστασία Παρασκευούδη» προς τιμήν της προϊσταμένης της νοσηλευτικής υπηρεσίας της, που νόσησε από κόβιντ στη διάρκεια της πανδημίας και έφυγε από τη ζωή. Αφηγούμενος όσα δύσκολα έχουν προηγηθεί, επιχειρεί να δώσει τη μεγάλη εικόνα. «Με τα διαθέσιμα μέσα, προσπαθούμε να εκσυγχρονιζόμαστε κάθε χρόνο. Εγκαταστήσαμε οπτική ίνα και ψηφιοποιήσαμε δεκάδες διαδικασίες, όπως το ακτινολογικό μας τμήμα. Δεν κυκλοφορεί κανείς με τις ακτινογραφίες παραμάσχαλα, μεταφέρονται απευθείας ψηφιακά στους υπολογιστές των γιατρών. Επίσης, είμαστε ένα βήμα πριν από την ψηφιοποίηση της καρτέλας ασθενούς, ενώ στην παιδοχειρουργική κλινική θα κυκλοφορεί σε λίγο καιρό ένα ρομποτάκι που θα παίρνει ένα μέρος του ιστορικού των μικρών ασθενών», περιγράφει.

Καινοτομία και αποκατάσταση

Ένα αντίστοιχο ρομποτάκι συναντάμε και στο Πάρκο Καινοτομίας JOIST, όπου μεταξύ άλλων στεγάζονται το Κέντρο Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ και ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας στον τομέα της Υγείας και των Φαρμάκων. Το πρώτο, μεταξύ άλλων, εκπαιδεύει μέσω εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας τους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής. Συνολικά, 150 φροντιστές ασθενών με Αλτσχάιμερ έχουν παρακολουθήσει το καινοτόμο διαδικτυακό σεμινάριο σχετικά με το πώς η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης τούς βοηθάει να βελτιώσουν την παροχή φροντίδας. Το δεύτερο εργάζεται κυρίως προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης ψηφιακών εργαλείων από τις εταιρείες του κλάδου της υγείας, όπου προκύπτουν και συνέργειες. Φέρ’ ειπείν, η νεοφυής επιχείρηση NeuroVirt, η οποία χρησιμοποιεί ψηφιακά παιχνίδια βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη για την αποκατάσταση της κινητικότητας των ασθενών, συνεργάστηκε με το κέντρο αποκατάστασης Animus.

Ο κλάδος της αποκατάστασης αποτελεί βασικό λόγο που η πρωτεύουσα της Θεσσαλίας έχει εδραιωθεί για τις ιατρικές της υπηρεσίες. Τα κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας αναπτύχθηκαν μετά το 2004, όταν ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος με τις προδιαγραφές λειτουργίας τους και άρχισαν να δίνονται οι πρώτες επιδοτήσεις.

Γενικότερα, ο κλάδος της αποκατάστασης αποτελεί βασικό λόγο που η πρωτεύουσα της Θεσσαλίας έχει εδραιωθεί για τις ιατρικές της υπηρεσίες. Τα κέντρα αποκατάστασης και αποθεραπείας αναπτύχθηκαν μετά το 2004, όταν ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος με τις προδιαγραφές λειτουργίας τους και άρχισαν να δίνονται οι πρώτες επιδοτήσεις. Στη Λάρισα αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μεγάλης δυναμικότητας κέντρα, το Animus και το Απολλώνειο, που μαζί ξεπερνούν τις 450 κλίνες. «Εξυπηρετούμε περιστατικά από όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Μεγάλο ποσοστό αφορά ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις, κακώσεις μετά από ατυχήματα, π.χ. τροχαία ή βουτιές, και ασθενείς βαρέως πάσχοντες μετά από μακρόχρονη νοσηλεία σε ΜΕΘ», αναφέρει η Μαριάννα Φραγκάκη, φυσίατρος-ιατρός αποκατάστασης και επιστημονική διευθύντρια του Animus.

Σε μια έκταση 170 στρεμμάτων, λίγο έξω από τη Λάρισα, το κέντρο, που περιλαμβάνει πισίνα, πέντε διαφορετικές πτέρυγες (με τις δύο να προορίζονται για βαρέως πάσχοντες, π.χ. ασθενείς με τραχειοστομία) και σύγχρονη ρομποτική τεχνολογία, προσφέρει όλο το φάσμα των υπηρεσιών αποκατάστασης, από φυσικοθεραπεία μέχρι ψυχολογική υποστήριξη. Ο Αχιλλέας Νταβέλης, ιδιοκτήτης του Αnimus και ένας από τους πρώτους επιχειρηματίες στη Λάρισα που επένδυσαν στον τομέα της υγείας, εξηγεί γιατί, ενώ η πόλη έχει τέτοιες ιατρικές υποδομές, δεν έχει αναπτύξει συστηματικά τον ιατρικό τουρισμό. «Στη βάση του, το ζήτημα είναι πολιτικό, αφού εκκρεμούν από το 2014 οι κανονιστικές αποφάσεις για να λειτουργήσει η κοινή διυπουργική απόφαση για τον ιατρικό τουρισμό. Όταν δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο, κανένας πράκτορας από το εξωτερικό δεν θα φέρει ασθενείς. Πώς θα κάνεις λοιπόν τη Λάρισα έναν κόμβο υγείας;»

Όσο προστίθενται νέες μονάδες, τόσο θα ενισχύεται το προφίλ της Λάρισας ως ιατρούπολης. Και όσο ενισχύεται αυτό το προφίλ, τόσο θα επικαιροποιείται η ανάγκη για την κατάρτιση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού.

Παρότι ο οργανωμένος ιατρικός τουρισμός θα άλλαζε κλίμακα την οικονομία της Λάρισας και όλης της Θεσσαλίας, φαίνεται ότι ο κλάδος έχει ακόμη αρκετά περιθώρια ανάπτυξης. Το επιβεβαιώνουν οι πρόσφατες προσθήκες στον υγειονομικό χάρτη της πόλης, όπως η νέα μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής της κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ και η Γενική Κλινική Thessalia, η οποία έχει δυναμική 86 κλίνες.

Όσο προστίθενται νέες μονάδες, τόσο θα ενισχύεται το προφίλ της Λάρισας ως ιατρούπολης. Και όσο ενισχύεται αυτό το προφίλ, τόσο θα επικαιροποιείται η ανάγκη για την κατάρτιση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού. Γιατί ό,τι συμβαίνει στην πόλη του Ιπποκράτη δεν είναι τοπικού συμφέροντος, αλλά εθνικού.

Κεντρική φωοτγραφία: Ο ανδριάντας του Ιπποκράτη διά χειρός του γλύπτη Γιώργου Καλακαλλά.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 7ο τεύχος της έκδοσης «Οι Τόποι μας-Λάρισα», Απρίλιος 2024.

kathimerini.gr