Άνοιξη στο Λεοντίτο: Πρωτεύουσα των Αγράφων και του Kαραϊσκάκη

Άνοιξη στην Αργιθέα, εκεί που αργεί να βγει ο ήλιος, λόγω του ανατολικού ορεινού όγκου των Αγράφων. Πίσω από τη χιονισμένη ακόμη βουνοκορφή Βουτσικάκι με 2150 μέτρα υψόμετρο συναντά κανείς ιστορικά χωριά όπως το Πετρίλο ή Πετρίλια και το Λεοντίτο ή Λεοντίτος.

Στο πρώτο είχε μεταφερθεί με τα μουλάρια στην περίοδο της κατοχής, το πιεστήριο της εφημερίδας |Καρδίτσα" (πρόδρομος του "Νέου Αγώνα" και υπήρξε το παράνομο τυπογραφείο της Εθνικής Αντίστασης. Στο Λεοντίτο χτυπούσε η καρδιά της κλεφτουριάς, του Καραϊσκάκη και του Κατσαντώνη...

«Μιάμιση ώρα προς βορρά των Αγράφων ανοίγεται μια τρίτη κοιλάδα έκτασης έντεκα χιλμ. προς βορειανατολικά, που καταλήγει στο χωριό Πετρίλος. Σ’ αυτό το χώρο βρίσκονται η πολίχνη Λεόντιτος και τα ερείπια του
παλαιοκάτουνου, που επιβεβαιώνουν οικοδόμηση της περιοχής των ύστερων Ρωμαϊκών χρόνων», έγραφε ο Πουκεβίλ (1) στις αρχές του 1800, και πληροφορούσε ότι το Πετρίλος (πόλη μοιρασμένη σε επτά συνοικίες, αριθμεί
1000 ελληνικές οικογένειες, το δε Λεόντιτος, 100 ελληνικές οικογένειες, χωρίς να τολμήσει ο ίδιος να διαβεί από την περιοχή, όπου τότε δρούσαν οι Κατσαντωναίοι. Σίγουρα όμως δεν αρκούσε μόνο αυτή η αναφορά, για να
κάνει τους Ευρωπαίους χαρτογράφους* της εποχής να έχουν μια ξεχωριστή θέση, ανάμεσα στα βουνά των Αγράφων, για την πολίχνη Λεόντιτος.

Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1782 γεννήθηκε στο Μαυρομάτι «ο γυιός της καλογριάς», που έμελλε να συνδεθεί στενά με την περιοχή των Αγράφων γενικότερα, της Αργιθέας και την πολίχνη Λεόντιτος.

«Κατά την παράδοσιν το εκ του σπηλαίου βρέφος, παρελήφθη υπό του τσέλιγκα Καρα-ίσκου, εις το οκτάωρον απέχον χωρίον Λεοντίτου, ένθα διήλθε την παιδική του ηλικία».(2). Η ίδια παράδοση αποτυπώθηκε τη δεκαετία του
1930 πού ήθελε επιπλέον και τον γέρο Καραϊσκο (τον πατέρα του Καραϊσκάκη) να έχει το σπίτι του στο Λεοντίτο και « στην άκρια του χωριού τα χαλάσματα, που σώζονταν ακόμα να ιστοράνε τα περασμένα».
Και ήθελε τους «τουρκαρβανίτες να κρεμούν από τον πλάτανο, όσους από το σόι του Κατσαντώνη, που κατοικούσαν στο Λεοντίτο, αρνιόταν να τους τον παραδώσουν ή να τον καταδώσουν». (3)

Ο δάσκαλος Δημήτριος Μπολγούρας (1880-1960) μνημονεύεται ως πηγή από τον Ζάπα και ήταν εκείνος που είχε προκαλέσει την οργή του Βλαχογιάννη (4) το 1939, την εποχή της διαμάχης ιστορικών και μη, για τον
προσδιορισμό της γενιάς του Καραϊσκάκη, με τον Μπολγούρα να μην αρκείται στον γυιό αλλά να θέλει και τον πατέρα Καραίσκο Λεοντίτη και συγγενή του.(5)

Μια νεώτερη μαρτυρία από τον Χαράλαμπο Χαϊντούτη ήθελε το Λεοντίτο «πρωτεύουσα των Άνω Αγράφων».
Τον διαχωρισμό Άνω και Κάτω Άγραφα, χρησιμοποιεί και ο Δημ. Λουκόπουλος (6), που δημοσιεύει και το σχετικό σκωπτικό ποίημα, για τα Χωριά των Άνω Αγράφων. *
Ο Χρήστος Γκλέζος (7) αναφέρει το Λεοντίτο ως έδρα του Γιώργου Χανιώτη ή Χαϊντούτη, υπαρχηγού του Μπουκουβάλα, στο Αγραφιώτικο Αρματολίκι.
Ο Χαϊντούτης, αργότερα ως Κολιτζής του Ορτά-Κολ (Πετρίλου), θα μεταφέρει την έδρα στα Κουμπουριανά, για να τον δολοφονήσουν, οι Τουρκαλβανοί ληστές - την άνοιξη του 1770 - κοντά στο Πετρωτό, στο μέρος που φέρνει
ακόμη τ’ όνομά του.

Από το Λεοντίτο κατάγονταν και ο έτερος των υπαρχηγών του Μπουκουβάλα, Χρήστος Ανωγιάτης.
O π. Γιώργης Στάθης (8), επανέλαβε την τοπική παράδοση «Ο Καραϊσκάκης ως καπετάνιος των Αγράφων … εγκατέστησεν την έδρα του εις το χωρίον Λεοντίτου».
O K. Ζήσης (9) αναφέρει για τα παιδικά χρόνια του Καραϊσκάκη: «τον περισσότερο καιρό του τον περνούσε στο Λεοντίτο και Γράλιστα». Πριν απ’ όλους τους παραπάνω και ενόσω ο Μπολγούρας ήταν 20 ετών και δεν είχε ακόμη
τις ιστορικές «ανησυχίες», στον μοναδικό της εποχής και έγκριτο οδοιπορικό οδηγό του Νουχάκη (10) αναγράφεται: «Λεοντίτου … παρ’ αυτώ κείνται τα ερείπια της οικίας (κούλιας) του Καραϊσκάκη, όπου το θέρος διέμενε μετά
των παληκαριών του».

«Άγραφα κυρίως η κωμόπολις, χαλασμένη τα νυν, με ίχνη μεγαλοπρεπών οικημάτων, κείται εντός των αποτόμων τόπων και φαράγγων του τμήματος κεντρικού (Ορτά Κολ) [εις του] Λεοντίτου. Εκτανθείσα η δικαιοδοσία της
πολιτικώς, ανατολικώς μέχρι του χωρίου Γιαννιτσούς, δυτικώς μέχρι του Κοράκου γέφυρας και του Αχελώου ποταμού, βορείως μέχρι της Σαλαμπριάς, και μεσημβρινώς μέχρι του Αγαλινού ποταμού και του ζυγού του όρους
Βελούχι, εμπεριείχον το πάλαι 180 χωριά και κωμοπόλεις»: Το παραπάνω σχόλιο του Γιάννη Βλαχογιάννη, το 1939, (11) αν δεν αποτελεί τυπογραφική ή άλλη αβλεψία, ταυτίζει την κωμόπολη Λεοντίτο με τα Άγραφα.
Κρίμα που δεν ζούσε ο γερο-Χαϊντούτης, όταν βρήκαμε τα παραπάνω αποσπάσματα, για να αισθανθεί δικαιωμένος, μ’ αυτό που ο ίδιος μετέφερε και πίστευε κιόλας.
_________________________________________________________________
(1) Πουκεβίλ: βιβλ. 10 κεφ. 7 σελ 29.
(2)Μητροπ. Ιεζεκιήλ: Αι Ιεραί μοναί της Πίνδου. Θεολογία τ. 7 (1929) σελ. 28. Χρ. Μηλίτση Άγραφα.σελ 137.
(3) Τάσου Ζάπα «Ξένοι και δικοί μας τόποι»
(4) Γιάννης Βλαχογιάννης.Άπαντα των Νεοελλήνων κλασικών σελ. 127 επ. *αντίγραφα μιας τέτοιας συλλογής (Λ. Τσιβόλα) υπάρχουν στο Λεοντίτο στο «κελί» του Αγ. Χαραλάμπους.
(5) Εφ. «Ελεύθερο Βήμα: 3-3-1936 και εφημ. Καρδίτσας 25-3-1937.
(6) Δ. Λουκόπουλου: Στα βουνά του Κατσαντώνη. 1929.
* «Άρχοντες καλοί Βλασιώτες, γουμαράδες Πετριλιώτες, Σπυριλιώτες κριαράδες, Λεοντίτες μασκαράδες. Τ’ έχουν τα κλαριά και σειώνται, τρείς Τριζουλιώτες παν και ξυόνται.
Λιάσκοβο καλό χωριό, Μπουκοβίτσα πουταναριό, Βραγκιανά κασιδιαραίοι. Κόνιαβη κναβουλόϊ, Γρανίτσα κομπολόϊ, Μπελτσίστα λιγοστοί. Και στ’ Ραφτόπουλου προεστοί. Φουσιανά και Βασιλέσ’ το σκυλί σ’ να μην ανταίσ’.
Ζελενίτσα στο χωριό είν’ το πολύ πουταναριό. Στο Χορίγκοβο σαϊτα Τα Τσαπίσματα δρεπάνι τα Τοπόλιανα χαβάνι, Βελαώρα zουστακαλήδες. Στη Σιβίστα αντρακλήδες.»
(7) Το Λιάσκοβο. Σελ 249 και 259.(8) «Απ’ τ’ Άγραφα» σ. 52.(9) «Αγραφιώτες και Καρπενησιώτες Αγωνιστές του ’21». (10) Νουχάκης εκδ. γ΄1901. σελ. 354.
(11) (Κασομούλη τ. α΄, σελ 94). *-Σίμνικον κατά τον Κασομούλη.