«Η επόμενή μας πραγματικότητα» που τρομάζει: «Το AI εξελίσσεται πιο γρήγορα από ό,τι περιμέναμε»

Ο Alvin Wang Graylin, πρόεδρος του «Virtual World Society» και αντιπρόεδρος της «Industry of VR Alliance» είναι από τους ανθρώπους που ήδη από την περασμένη δεκαετία, καθοδηγούσε ο ίδιος τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, μέσα από τις έρευνες και τις επιχειρηματικές του κινήσεις. Ο ίδιος διαβλέπει έναν κόσμο άμεσα συναρτώμενο για τη λειτουργία του με τις «βουλές» των αλγορίθμων, αλλά και τις εφαρμογές της εικονικής και της επαυξημένης πραγματικότητας.

Αλλά αυτό είναι... καλό ή κακό; Ο ίδιος, φροντίζει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και να μας προειδοποιήσει, μεταξύ άλλων και με το νέο του βιβλίο «Our Next Reality» («Η επόμενή μας πραγματικότητα»).

«Ο πλανήτης οδεύει προς μια τεράστια ανατροπή. Και δεν είμαστε προετοιμασμένοι. Κατά την επόμενη δεκαετία, η τεχνολογία θα μεταμορφώσει την πραγματικότητά μας», περιγράφει, μαζί με τον συν-συγγραφέα του βιβλίου.

Το μεγάλο ερώτημα, είναι αν ο νέος κόσμος που αδιαμφισβήτητα δημιουργείται αυτό το διάστημα, θα είναι μια τεχνολογική ουτοπία, κατά την οποία ο άνθρωπος θα κουράζεται πολύ λιγότερο και θα απολαμβάνει πολύ περισσότερο, ή αν θα πρόκειται για μια δυστοπία, στην οποία τον έλεγχο θα τον έχουν οι μηχανές και ο άνθρωπος θα γίνει... έρμαιο του αλγορίθμου, που από ένα σημείο και μετά, μπορεί να αποφασίζει και μόνος του...

Ακριβώς για αυτή την αβεβαιότητα, οι ενέργειές μας την επόμενη δεκαετία -ή και λιγότερο- θα καθορίσουν την πορεία της ανθρωπότητας για τις επόμενες... χιλιετίες της ιστορίας μας, όπως εκτιμά.

Ο Alvin Wang Graylin μοιράστηκε τις αγωνίες του σε ειδικό πάνελ στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, και το Newsbomb.gr είχε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του, στην οποία μας ανέφερε χαρακτηριστικά τα σημαντικότερα οφέλη -στο καλό σενάριο, της αφθονίας και της απελευθέρωσης του ανθρώπου από ανεπιθύμητες δραστηριότητες- και τους σημαντικότερους κινδύνους, που θα μπορούσε να είναι, ακόμα και η ακούσια πρόκληση ενός μεγάλου πολέμου...

Newsbomb.gr: Κύριε Greylin, αρχικά θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν βρισκόμαστε στο στάδιο που θα επιθυμούσατε, ή που είχατε προβλέψει ότι θα βρεθούμε αρκετά χρόνια πριν, σχετικά με το σημερινή επίπεδο της Τεχνητής Νοημοσύνης και των δυνατοτήτων που διανοίγονται από τη χρήση της.

Alvin Wang Graylin: Σε ορισμένες τεχνολογικές πτυχές, η τεχνητή νοημοσύνη έχει ξεπεράσει τις προηγούμενες προβλέψεις μου. Η ταχύτητα των εξελίξεων στα μοντέλα συλλογισμού και στους λειτουργικούς πράκτορες του AI που έχουν οδηγήσει τις δυνατότητες των μοντέλων σε νέα επίπεδα και τα έχουν καταστήσει πιο λειτουργικά για προβλήματα του πραγματικού κόσμου, πράγματι με εξέπληξε. Επίσης, η εμφάνιση εξελιγμένων μοντέλων ανοικτού κώδικα με ανοικτή άδεια χρήσης, όπως το DeepSeek και το Qwen από την Κίνα, που αναπτύχθηκαν χωρίς τεράστιες GPU, ήρθε γρηγορότερα από ό,τι αναμενόταν.

Αυτό αναδεικνύει την εγχώρια καινοτομία και την τεχνολογική αυτοδυναμία της Κίνας, η οποία μείωσε γρήγορα το άλλοτε μεγάλο χάσμα της τεχνητής νοημοσύνης με τις ΗΠΑ. Η ευρεία διαθεσιμότητα τέτοιων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης επιπέδου αιχμής ανοικτού κώδικα θα επιτρέψει ένα πιο εκδημοκρατισμένο οικοσύστημα για την ανάπτυξη, αλλά και ειδικά την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο κυριαρχούνταν από τα εργαστήρια των ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία.

Ωστόσο, τα κοινωνικά, ηθικά και ρυθμιστικά μας πλαίσια δεν έχουν συμβαδίσει με αυτά τα τεχνολογικά βήματα. Η απουσία ολοκληρωμένων παγκόσμιων κατευθυντήριων γραμμών για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους, ιδίως καθώς τα έθνη την ενσωματώνουν όλο και περισσότερο και σε στρατιωτικές εφαρμογές. Η απουσία έστω και του ξεκινήματος των συζητήσεων για γενικότερες λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση του διαφαινόμενου προβλήματος της εξαφάνισης θέσεων εργασίας θα μας αφήσει θλιβερά απροετοίμαστους για το τι έρχεται. Αυτή η ρυθμιστική καθυστέρηση μας αφήνει ευάλωτους σε ακούσιες, αλλά και επιδιωκόμενες, συνέπειες των τεχνολογιών της τεχνητής νοημοσύνης...

Ποιο είναι το σημαντικότερο όφελος που μπορεί να προκύψει και θα δούμε σε εφαρμογή στο μέλλον, σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη; Και ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος;

Το ύψιστο όφελος της τεχνητής νοημοσύνης έγκειται στη δυνατότητά της να ενισχύσει τις ανθρώπινες ικανότητες σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Όχι μόνο θα εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στις πληροφορίες και την τεχνογνωσία, προωθώντας την παγκόσμια ισότητα και την καινοτομία, αλλά θα μπορούσε να φέρει μια εποχή αφθονίας, όπου η ενέργεια, η υγειονομική περίθαλψη και η τροφή δεν θα αποτελούν πλέον περιορισμένους πόρους. Θα μπορούσαμε να απελευθερωθούμε από τον καθημερινό μόχθο και να επικεντρωθούμε ξανά σε αυτό που μας κάνει ανθρώπους.

Αντίθετα, ο πιο ανησυχητικός κίνδυνος είναι η κλιμάκωση της κούρσας εξοπλισμών της τεχνητής νοημοσύνης μεταξύ των παγκόσμιων υπερδυνάμεων, ιδίως μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Αυτός ο ανταγωνισμός ευνοεί ένα περιβάλλον όπου η ταχεία στρατιωτικοποίηση του ΑΙ θα μπορούσε να οδηγήσει ακούσια σε πόλεμο. Όπως συζήτησα στην ομιλία μου στη Σύνοδο Κορυφής 2025 Abundance 360, μια τέτοια πορεία είναι μη βιώσιμη και επικίνδυνη.

Η ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε αυτόνομα οπλικά συστήματα, χωρίς επαρκή εποπτεία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακούσιες κλιμακώσεις και συγκρούσεις. Απομακρύνει επίσης τα συλλογικά μας μάτια από τον πραγματικό κίνδυνο κατάχρησης της από κακόβουλες ομάδες κακοποιών, ο οποίος θα μπορούσε να αποτραπεί εάν υπήρχε συνεργασία μεταξύ των κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο για το γενικότερο καλό.

Πώς θα εξηγούσατε σε έναν μαθητή γυμνασίου, από την εμπειρία σας, το τι είναι η μηχανική μάθηση και οι αλγόριθμοι και για το πρέπει να ασχοληθεί με αυτό στο μέλλον;

Ο παραδοσιακός προγραμματισμός ή τα συστήματα εμπειρογνωμόνων AI βασίζονταν στην καταγραφή όλων των κανόνων και της γνώσης με συστηματικό τρόπο. Για απλά συστήματα αυτό λειτουργεί αρκετά καλά, αλλά για πολύπλοκα προβλήματα όπως η κατανόηση του τρόπου οδήγησης στον πραγματικό κόσμο σε δυναμικά περιβάλλοντα, ένα μοντέλο βασισμένο σε κανόνες, απλά δεν λειτουργεί. Τα μοντέλα μηχανικής μάθησης ουσιαστικά επιτρέπουν στα μοντέλα ΑΙ να μαθαίνουν από την εμπειρία, όπως ακριβώς κάνουν οι νέοι όταν μαθαίνουν για πρώτη φορά να οδηγούν. Τροφοδοτούμε τεράστιες ποσότητες δεδομένων σε αυτά τα συστήματα και τους επιτρέπουμε να διακρίνουν μοτίβα, να εξάγουν βέλτιστες λύσεις και να προσομοιώνουν αντιδράσεις. Σε έναν απρόβλεπτο κόσμο, οι μηχανές που μαθαίνουν από ένα ευρύ φάσμα περιπτώσεων τείνουν να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις.

Η κατανόηση αυτού του γεγονότος είναι ζωτικής σημασίας, επειδή η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση γίνονται αναπόσπαστο μέρος διαφόρων πτυχών της ζωής, από εξατομικευμένα εκπαιδευτικά εργαλεία έως αυτόνομα οχήματα. Αντιλαμβανόμενοι αυτές τις έννοιες και τους περιορισμούς τους, οι μαθητές μπορούν να κατανοήσουν τη σωστή χρήση, να συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της τεχνολογίας και να διασφαλίσουν ότι αυτή ευθυγραμμίζεται με τα ηθικά πρότυπα για το ευρύτερο κοινωνικό καλό.

Ποιες επιχειρηματικές δραστηριότητες αλλά και κρατικές υπηρεσίες μπορούν να επωφεληθούν άμεσα από την τεχνητή νοημοσύνη και γιατί; Και αντίστοιχα… Ποια καθιερωμένα επαγγέλματα θα λέγατε ότι κινδυνεύουν περισσότερο από τη χρήση τους;

Η προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει δυνατότητες για την αυτοματοποίηση σχεδόν όλων των παραδοσιακών θέσεων εργασίας, ιδίως όσων εκτελούνται μπροστά σε μια οθόνη. Οι μηχανές θα είναι πιθανότατα σε θέση να κάνουν σχεδόν όλες αυτές τις εργασίες πιο αποτελεσματικά, οικονομικά και με ακρίβεια από ό,τι οι άνθρωποι, και θα το κάνουν χωρίς να χρειάζονται διακοπές και Σαββατοκύριακα.

Αυτό μπορεί να ακούγεται τρομακτικό σε πολλούς, αλλά θα μπορούσε να είναι το καλύτερο πράγμα που θα μας συμβεί. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα απελευθερωθούν από το αναγκαστικό επάγγελμα που ούτε θέλουν, ούτε απολαμβάνουν. Φυσικά, όσοι απολαμβάνουν τη δουλειά τους, θα έχουν την επιλογή να συνεχίσουν να την κάνουν, αλλά όχι την υποχρέωση. Για να γίνει ομαλά αυτή η μετάβαση, οι κυβερνήσεις πρέπει να προετοιμάσουν σύντομα ένα ισχυρό σύστημα UBI και επανεκπαίδευσης.

Οι ασφαλέστεροι ρόλοι από την αυτοματοποίηση ή την εκτόπιση θέσεων εργασίας θα είναι πιθανότατα σε τομείς που απαιτούν υψηλές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις (ηγεσία, συμβουλευτική, φροντίδα νέων και ηλικιωμένων κ.λπ.) και σε εκείνους που περιλαμβάνουν μη επαναλαμβανόμενες πολύπλοκες εργασίες (υδραυλικές εργασίες, μηχανικοί, νοσηλευτές κ.λπ.). Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Ρομποτική εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς, αλλά θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να φτάσει την ευελιξία των εξειδικευμένων ανθρώπων σε αυτούς τους τομείς.

Υπάρχουν αναφορές ότι ήδη κάποια υπολογιστικά μοντέλα μηχανικής μάθησης ξεπερνούν, αυτοβούλως, τις οδηγίες του δημιουργού τους, και δυνάνται να παίρνουν πρωτοβουλίες, να μην υπακούν, να εξελίσσονται μόνα τους… Γίνεται, τεχνικά, πράγματι αυτό; Οι ταινίες «εξολοθρευτής» και «Matrix» είναι στις μέρες μας τόσο… επιστημονική φαντασία, όσο την εποχή που δημιουργούνταν;

Αν και ο πραγματικός κίνδυνος της ανεξέλεγκτης τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι μηδενικός, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία από την έρευνα που να δείχνουν ότι οι πιο ευφυείς λειτουργίες της τεχνητής νοημοσύνης θα γίνονται όλο και πιο επιθετικές ή κακές. Η υπερβολική αφθονία τέτοιων σεναρίων σε ταινίες και βιβλία μάς έχουν προκαταβάλει να φοβόμαστε αυτό το αποτέλεσμα περισσότερο από όσο θα έπρεπε.

Ο πραγματικός κίνδυνος για την κοινωνία, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, είναι πολύ πιο πιθανό να συνδέεται με την κακή χρήση της προηγμένης τεχνητής νοημοσύνης από ανθρώπινους παράγοντες είτε για προσωπικό όφελος, είτε για απόκτηση εξουσίας, είτε για κάποια λανθασμένη αίσθηση ηθικής. Τα έθνη και τα κορυφαία εργαστήρια πρέπει να συνεργαστούν, αντί να ανταγωνίζονται, για να προλάβουν αυτούς τους πραγματικούς κινδύνους, πριν προκαλέσουν σημαντική βλάβη στα άτομα και στον κόσμο μας στο σύνολό του.

Έχετε ασχοληθεί πολύ και με προγράμματα εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας. Ωστόσο, αν και υπάρχουν τέτοιες εφαρμογές εδώ και αρκετά χρόνια, δεν βλέπουμε και τόσο ευρεία τη χρήση τους, π.χ. το VR στο gaming, ή να δημιουργούνται «εικονικές» συναντήσεις επαυξημένης πραγματικότητας… Θα το δούμε να αλλάζει αυτό;

Η υιοθέτηση της Εικονικής Πραγματικότητας (VR) και της Επαυξημένης Πραγματικότητας (AR) έχει παρεμποδιστεί από παράγοντες όπως οι περιορισμοί του υλικού, ο άβολος παράγοντας μορφής, το υψηλό κόστος και η έλλειψη επαρκούς ελκυστικού περιεχομένου. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις. Οι εταιρείες αναπτύσσουν πιο προσιτές και εργονομικές συσκευές και η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικασίες ανάπτυξης περιεχομένου θα επιτρέψει σύντομα μια ατελείωτη βιβλιοθήκη καθηλωτικών εμπειριών σε οποιοδήποτε θέμα επιθυμούμε.

Αυτές οι εξελίξεις θα επιταχύνουν την υιοθέτηση των τεχνολογιών XR σε διάφορους τομείς, όπως η εκπαίδευση, ο σχεδιασμός, η υγειονομική περίθαλψη, η συνεργασία και φυσικά η ψυχαγωγία. Όπως περιγράφεται στο πρόσφατο βιβλίο μου, Our Next Reality, όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη απελευθερώσει τελικά το χρόνο μας για πιο δημιουργικές προσπάθειες, το χωρικό πεδίο θα είναι πιθανότατα ένας τομέας που πολλοί θα επιλέξουν να επικεντρώσουν την προσοχή τους. Θα μπορούσε να είναι το ιδανικό μέσο για πολλούς για να βρουν κοινωνικές επαφές, να συμπληρώσουν το εισόδημά τους και να αποκτήσουν μια μεγαλύτερη αίσθηση σκοπού. Η τεχνολογία έχει διανύσει πολύ δρόμο τα τελευταία χρόνια. Βρείτε χρόνο για να εξερευνήσετε νέες συσκευές και περιεχόμενο…