Οι αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου ως εργαλείο αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης

Οι αποφάσεις ΣτΕ σχετικά με τα έργα Άνω Αχελώου, αποτέλεσαν διαχρονικά ένα βασικό επιχείρημα από εκείνους που αντέδρασαν στα έργα αυτά (πριν καν ακόμη αρχίσουν) συνεχίζοντας να τα πολεμούν, προσηλωμένοι σταθερά στις ιδεοληψίες τους.

Οι δικηγόροι Γιάννης Καλλές και Φώτης Γιαννούλας της ΕΘΕΜ στην πολύ ενδιαφέρουσα παρέμβασή τους (δες εδώ {1} το σχετικό άρθρο), καταρρίπτουν τον «μύθο» του ΣτΕ σχετικά με τα έργα Αχελώου, εξηγούν ποιος είναι ο ρόλος του Ανώτατου Δικαστηρίου και γιατί, παρά τις όποιες ακυρωτικές αποφάσεις, τα έργα συνεχίστηκαν, κάποια από αυτά ολοκληρώθηκαν (Μεσοχώρα, διάνοιξη σήραγγας μεταφοράς) ενώ στο φράγμα Συκιάς έχει καλυφθεί το 65% του φυσικού αντικειμένου.

Τέλος επικεντρώνουν στα βασικά σημεία στα οποία το ΣτΕ εντόπισε παραλείψεις ή παραβιάσεις της νομοθεσίας και αποδεικνύουν με στοιχεία ότι το ΣτΕ, παρά την τραυματική εμπειρία και τα εμπόδια που δημιούργησε με τις αποφάσεις του στα έργα Αχελώου και γενικά στην επίλυση του υδατικού στη Θεσσαλία, σήμερα ΔΕΝ αποτελεί μέρος του προβλήματος.

Εναπόκειται στην κυβέρνηση, εάν πράγματι υπάρχει η πολιτική βούληση, να αξιολογήσει προσεκτικά τις αποφάσεις του και γενικά την ιστορία του θέματος και να προσαρμόσει αναλόγως τις επιλογές της.

Ένα είναι βέβαιο : το ΣτΕ δεν μπορεί να προσφέρει άλλοθι στους ανεύθυνους οπαδούς της κατεδάφισης των έργων (ΣΥΡΙΖΑ, κάποιες οικολογικές οργανώσεις ή τοπικιστικές ομάδες κ.λ.π.), ούτε στα «αόρατα» συμφέροντα τα οποία σε ένα βαθμό κινούν τα νήματα για την παραπληροφόρηση ή/και την εναντίωση της κοινής γνώμης στα έργα αυτά.

{1}

Οι αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου ως εργαλείο αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης

{Σε συνέχεια της κυβερνητικής πρωτοβουλίας για την επανεκκίνηση των διαδικασιών ολοκλήρωσης των έργων μεταφοράς υδάτων από τον Άνω Αχελώο προς την λεκάνη Πηνειού, οι κάθε προέλευσης αντίπαλοι των έργων ανέσυραν για μια ακόμη φορά τα αραχνιασμένα επιχειρήματα του παρελθόντος για να δώσουν άλλη μία μάχη κατά της προόδου και της λογικής.

«Πυρ ομαδόν» και μάλιστα εκείνο το εργαλείο που όλοι τους έκριναν ότι επικοινωνιακά τους βοηθάει να «αλώσουν» τις συνειδήσεις των απλών πολιτών, που όπως είναι φυσικό δεν γνωρίζουν πολλά πράγματα για την υπόθεση Αχελώου, είναι το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και οι αποφάσεις που εξέδωσε κατά καιρούς για τα αντίστοιχα έργα. Παραθέτουμε ενδεικτικά κάποιες τοποθετήσεις τους.

Στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 16/1 υπό τον Υπουργό κ. Γεραπετρίτη, ακούσαμε τον πρώην Υπουργό κ. Φάμελλο να ισχυρίζεται ότι «το σχέδιο εκτροπής απερρίφθη 6 φορές από το ΣτΕ» και ότι «η κ. Σακελλαροπούλου το 2014 απέτρεψε δια παντός την εκτροπή», ότι είναι παράνομο ως αντίθετο στο εθνικό και ενωσιακό πλαίσιο!

Στην ίδια σύσκεψη, ο δικηγόρος – βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Β. Κόκκαλης, (ο οποίος σημειωτέον πριν λίγα χρόνια ως βουλευτής των ΑΝΕΛ δήλωνε δημόσια υπέρμαχος του έργου), ο οποίος αναρωτήθηκε εάν πράγματι υπάρχει «νόμιμος σχεδιασμός» για τα έργα.

Την σκυτάλη πήρε στη συνέχεια, ως εκπρόσωπος της Αιτωλοακαρνανίας, ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ κ. Δ. Κωνσταντόπουλος, ο οποίος σε ερώτησή που υπέβαλλε στη Βουλή, ισχυρίζεται ότι «η Δικαιοσύνη έκρινε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο» ότι η (εκτροπή) «δεν δύναται να συντελεστεί» και κατηγορεί την Κυβέρνηση που εξετάζει το θέμα «παρά την κρίση της δικαιοσύνης».

Τέλος η Εφημερίδα των συντακτών σε ειδικό ρεπορτάζ στις 21/1, θεωρεί ότι η απόφαση της Κυβέρνησης να «ξεθάψει» την υπόθεση της εκτροπής Αχελώου αποτελεί ύβρις (!!) προς την κ. Σακελλαροπούλου, η οποία πριν λίγα χρόνια ως σύμβουλος του ΣτΕ υπήρξε εισηγήτρια της υπόθεσης Αχελώου.

Ας δούμε πόση αλήθεια κρύβουν οι ισχυρισμοί τους.

Η πρώτη απόφαση που εξέδωσε το ΣτΕ για το θέμα των έργων Αχελώου ήταν το 1994. Τότε η διοίκηση στην χώρα μας δεν διέθετε ούτε το σημερινό ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, ούτε βεβαίως την ανάλογη ωριμότητα για την εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώτος νόμος για το περιβάλλον που υπήρξε στη χώρα μας ήταν ο Ν. 1650/86, την ίδια περίπου περίοδο που προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για τα έργα Αχελώου (Υπουργός Κουλουμπής – ΠΑΣΟΚ), για τα οποία υπήρχαν μεν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε επιμέρους ζήτημα, όχι όμως και μια συνθετική εξέταση των περιβαλλοντικών θεμάτων για το συνολικό εγχείρημα της μεταφοράς υδάτων.

Ορθώς λοιπόν το ΣτΕ, μετά από σχετική προσφυγή, με την απόφαση 2759/1994 απαίτησε από την διοίκηση, πριν την κατασκευή των έργων, την εκπόνηση «συνολικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων», δημιουργώντας μάλιστα νομολογία επί του θέματος αυτού.

Η μελέτη αυτή εκπονήθηκε, εγκρίθηκε και στη συνέχεια τα έργα προχώρησαν απρόσκοπτα κατά τα επόμενα χρόνια.

Το 2000, μετά από νέα προσφυγή στο ΣτΕ των αντιδρώντων, ουσιαστικά βάλλοντας κατά των πολιτικών αποφάσεων της Βουλής και όλων των κυβερνήσεων έως εκείνη την περίοδο (Γ. Ράλλης, Α. Παπανδρέου, Κ. Μητσοτάκης, Οικουμενική κ.λ.π), το ΣτΕ εξέδωσε την υπ’ αριθμ. 3478 νέα απόφαση για το θέμα. Στην απόφαση αυτή (εισηγητής κ. Μενουδάκος, μετέπειτα Πρόεδρος του ΣτΕ) απορρίφθηκαν όλες οι αιτιάσεις (δέκα τον αριθμό) για δήθεν περιβαλλοντικούς κινδύνους είτε στην Αιτωλοακαρνανία (Δέλτα Αχελώου κ.α) είτε στα ορεινά της Θεσσαλίας όπου εκτελούνταν τα έργα κ.ο.κ. Όμως, παρότι ο εισηγητής όλες τις παρεμβάσεις από τα έργα τις θεώρησε «απορριπτέες», το ΣτΕ εντόπισε μία παράλειψη της διοίκησης για την προστασία ενός μοναστηριού στην περιοχή Μυροφύλλου Τρικάλων και ουσιαστικά, με την νέα ακυρωτική απόφασή του, επέβαλε την επανεξέταση συγκριτικά όλων των τεχνικών λύσεων (π.χ. ύψος στάθμης του νερού του ταμιευτήρα Συκιάς), ώστε το μνημείο να μη μετακινηθεί από τη τοποθεσία του (διατήρησης in situ).

Και πάλι, όπως ήταν φυσικό, η Διοίκηση συμμορφώθηκε και τα έργα συνεχίστηκαν και μάλιστα την δεκαετία του 2000 οι εργασίες εντάθηκαν.

Υπήρξε όμως και νέα προσφυγή και το 2005 καθώς είχε θεσπιστεί από την ΕΕ η Οδηγία πλαίσιο 60 του έτους 2000 για τα ύδατα, στην οποία η Πολιτεία δεν συμμορφώθηκε εγκαίρως.

Έτσι έγινε νέα προσφυγή και το ΣτΕ εξέδωσε και πάλι ακυρωτική απόφαση, εφόσον τα έργα εκτελούντο χωρίς να εφαρμοστεί η Οδηγία (εκπόνηση Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων) στη χώρα και σε κάθε υδατικό διαμέρισμα. Επιπλέον, το 2009 το ΣτΕ υπέβαλλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ, το οποίο, μερικά χρόνια αργότερα (!), το 2012, απάντησε ουσιαστικά ότι εάν τηρηθεί η νομοθεσία της χώρας και της ΕΕ, τα έργα μπορούν να προχωρήσουν. Με όλα αυτά φθάσαμε στον Ιανουάριο του 2014 όταν το ΣτΕ εξέδωσε την υπ. αριθμ. 26, δηλαδή την τελευταία απόφασή του για τα έργα Αχελώου, στην οποία ουσιαστικά γίνεται αναδρομή όλης της υπόθεσης. Στην απόφαση αυτή το ΣτΕ ακυρώνει το γνωστό ως «νόμο Σουφλιά» καθώς έχει μετά από τόσα χρόνια υπάρξει νέος σχεδιασμός (μεταφορά 250 εκ. κυβικών) και έχει απεμπλακεί επισήμως το ΥΗΕ της Μεσοχώρας από τον σχεδιασμό της μεταφοράς και απελευθερώνει ουσιαστικά το έργο αυτό από τα «δεσμά» που αδίκως του είχε επιβάλλει. Πράγματι το έργο της Μεσοχώρας αδειοδοτήθηκε τελικά το 2017 (Υπουργός κ. Φάμελλος), κάτω από σφοδρές αντιδράσεις μέρους στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και κάποιων οικολογικών οργανώσεων, οι οποίες επίμονα, ακόμη και σήμερα, απαιτούν την κατεδάφιση του φράγματος Μεσοχώρας και την καθαίρεση του ολοκληρωμένου από το 2001 υδροηλεκτρικού σταθμού (Γλύστρας), παρότι το έργο βρίσκεται πλέον σε φάση προετοιμασίας για την λειτουργία του. Σε ότι αφορά στα ημιτελή έργα μεταφοράς υδάτων (φράγμα Συκιάς και σήραγγα μεταφοράς προς Μουζάκι) το ΣτΕ αναπτύσσει ένα σκεπτικό για όλα τα ζητήματα (ύδατα, διαδικασίες έργων, περιβαλλοντική προστασία, περιοχές Natura, πολιτιστικό περιβάλλον, βιώσιμη ανάπτυξη), διαπιστώνοντας μεν και πάλι διοικητικές ελλείψεις, προσφέροντας όμως ένα νομικό υπόβαθρο για να κινηθεί στο εξής η όποια Κυβέρνηση αποφασίσει να τελειώσει τα έργα και να αξιοποιήσει τα ύδατα του Αχελώου.

Αναρωτιόμαστε αναγκαστικά, επομένως, πως οι εν λόγω αποφάσεις του ΣτΕ εκλαμβάνονται ως υποχρέωση της Πολιτείας να εγκαταλείψει το έργο μεταφοράς υδάτων από τον Αχελώο ; Αφού οι προαναφερθέντες πολιτικοί εκπρόσωποι και νομικοί επιστήμονες (και ο ΣΥΡΙΖΑ γενικότερα ως κόμμα) αυτό υποστηρίζουν, αναγκαστικά τότε συμπεραίνουμε ότι συνειδητά ψεύδονται και εξαπατούν τους απληροφόρητους πολίτες. Είναι μόνο λυπηρό, άνθρωποι που ασχολούνται με τα κοινά και κατά μείζονα λόγο υπηρέτησαν την χώρα ως Υπουργοί (κάποιοι από αυτούς είναι και επιστήμονες νομικοί) να υποκρίνονται ότι δεν γνωρίζουν τον ρόλο και τον χαρακτήρα του Ανώτατου ακυρωτικού Δικαστηρίου και να επιλέγουν την δημιουργία λανθασμένων εντυπώσεων στους πολίτες.

Το ΣτΕ δεν έχει συνεπώς απαγορεύσει τα έργα, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως προς την θωράκιση των ενεργειών της σημερινής Κυβέρνησης και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, εφόσον πράγματι επιθυμούν να προωθήσουν τα έργα, ο «επαναπροσδιορισμός» των σκοπών των έργων, κάτι που διατυπώσαμε ήδη ως Ε.ΘΕ.Μ. (μαζί και με άλλους φορείς), υποδεικνύοντας τουλάχιστον τέσσερις άξονες και συγκεκριμένα :

1) της ασφάλειας για περιπτώσεις παρατεταμένης ξηρασίας, 2) της παραγωγής πράσινης (ΥΗ) ενέργειας, 3) της αποκατάστασης των υπόγειων υδροφορέων που καταστρέφονται και 4) της κάλυψης των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών της Θεσσαλίας.

Οφείλουμε λοιπόν όλοι οι Θεσσαλοί να επικεντρωθούμε σε αυτούς τους σκοπούς, στηρίζοντας ότι θετικό πράττει η σημερινή Κυβέρνηση, απαιτώντας όμως παράλληλα επίσπευση ενεργειών, σαφείς πολιτικές αποφάσεις, αναβάθμιση της πολιτικής προτεραιότητας για τα έργα Αχελώου και συνολικά για τα υδατικά προβλήματα της Θεσσαλίας.

Ταυτόχρονα ας εργαστούμε ώριμα και συστηματικά στην απόκρουση της ανεύθυνης διασποράς ψευδών και στρεβλώσεων, εντείνοντας τις προσπάθειες μας για αντικειμενική ενημέρωση της κοινής γνώμης και υπέρβαση των εμμονών που καλλιεργούνται προς όφελος ενός ειλικρινούς και ως εκ τούτου εποικοδομητικού δημόσιου διαλόγου. Επιτέλους ο δημόσιος διάλογος επιβάλλει ειλικρίνεια που (θα έπρεπε να) θέτει όρια σε απαράδεκτες στρεβλώσεις και ανυπόστατους ισχυρισμούς, με σκοπό να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη, μόνο και μόνο επειδή κάποιοι μπροστά στην ένδεια των επιχειρημάτων τους δεν έχουν το θάρρος να αποκαλύψουν στους Έλληνες πολίτες ότι αυτοί οι ίδιοι, και όχι το ΣτΕ, έχουν ως ανομολόγητο στόχο να κατεδαφίσουν τα έργα στον άνω ρου του Αχελώου. }

Αθήνα, 1/2/2020

Γιάννης Καλλές

Δικηγόρος, Πρόεδρος της ΕΘΕΜ

Φώτης Γιαννούλας

Δικηγόρος, Γραμματέας της ΕΘΕΜ